Κυριακή, Σεπτεμβρίου 27, 2015

Εγώ ο Κλαύδιος

Ρόμπερτ Γκρέηβς
Εγώ ο Κλαύδιος
Κέδρος 1996 (πέμπτη έκδοση)
Μετ. Αλέξανδρος Κοτζιάς
"Αυτή είναι μια ιστορία-εξομολόγηση. Αλλά σε ποιους εξομολογούμαι, θα μπορούσε να ρωτήσει κανείς; Η απάντησή μου είναι: απευθύνεται στους επιγενομένους. Και δεν εννοώ τα δισέγγονα ή τα τρισέγγονά μου: εννοώ κάποιο απώτατο μέλλον. Ωστόσο, η ελπίδα μου είναι ότι εσείς, οι τελικοί αναγνώστες μου, έπειτα από εκατό ή και παραπάνω γενεές, θα νιώσετε να σας μιλάω άμεσα, όπως ένας σύγχρονος: όπως συχνά νιώθω να μου μιλάνε ο Ηρόδοτος κι ο Θουκυδίδης, αν και πεθαμένοι τόσον καιρό".
Δεν υπάρχει νομίζω κανείς από τη "φυλή των βιβλιόφιλων" που να μην έχει ακούσει για το βιβλίο αυτό. Λιγότεροι ίσως το 'χουν διαβάσει. Κι εγώ το ανέσυρα απ' το σωρό τα αδιάβαστα βιβλία μου, όπου για χρόνια (τι κρίμα!) κειτόταν παραμελημένο κι αδιάβαστο. Το απολαυστικό του διάβασμα κράτησε μέρες. Η συναρπαστική εξιστόρηση της ζωής στην αρχαία Ρώμη, δοσμένη με μια ζωντανή αφήγηση και μια σύγχρονη γραφή, αφηγημένη σε πρώτο πρόσωπο από τον αυτοκράτορα Κλαύδιο, είναι απίστευτα γοητευτική. Ο Κλαύδιος εξιστορεί τη ζωή του, τη ζωή της οικογένειάς του, τη ζωή της κοσμοκράτειρας Ρώμης τα τελευταία χρόνια του 1ου π.Χ. αι. μέχρι το 41 μ.Χ.
Ο Κλαύδιος γεννήθηκε το 10 π.Χ. Συγγενής  της αυτοκρατορικής οικογένειας του Αυγούστου, όμως η ντροπή της οικογένειας, θα λέγαμε. Τραυλός, κουτσός, βαρήκοος, φιλάσθενος-"πεδίο μάχης ασθενειών, έλεγαν οι γιατροί- και επέζησα ίσως μόνο επειδή οι αρρώστιες δεν μπόρεσαν να συμφωνήσουν ποια θα είχε την τιμή να με ξεκάνει", γράφει ο ίδιος. Όμως μέσα σ'αυτό το άσχημο και ασθενικό σώμα υπήρχε ένας οξύτατος νους (έτσι τουλάχιστον μας τον παρουσιάζει ο Ρόμπερτ Γκρέηβς). Αφοσιωμένος στη μελέτη και τη συγγραφή, παίρνει καλή μόρφωση και πάθος του γίνεται η συγγραφή ιστορικών βιβλίων. Είναι πολύ χαρακτηριστικές οι σκέψεις του όταν, από συγκυρία και χωρίς καθόλου να το επιθυμεί ή να το επιδιώξει, ανακηρύσσεται το 41 μ.Χ. αυτοκράτωρ. Εκείνη την ώρα, λέει, δεν σκέφτηκε τίποτε άλλο παρά μόνο ότι τώρα θα μπορούσε να κάνει τον κόσμο να διαβάσει τα βιβλία του!
Με βαθιά γνώση της ιστορικής περιόδου που μυθιστορηματικά αναπλάθει ο Γκρέηβς, αλλά χωρίς  κουραστικές σημειώσεις ή παραπομπές, δημιούργησε ένα μυθιστόρημα που μπορεί πλέον να καταταγεί ανάμεσα στα κλασικά του 20ου αι. Η ιστορική περίοδος καλύπτει τη βασιλεία τριών αυτοκρατόρων: του Αυγούστου, του Τιβέριου και του Καλιγούλα. Σταματά στο σημείο όπου με τη δολοφονία του Καλιγούλα ανακηρύσσεται αυτοκράτωρ ο Κλαύδιος.
Ασφαλώς δεν μπορεί ο αναγνώστης να συγκρατήσει ούτε τα δεκάδες ονόματα που παρελαύνουν στο βιβλίο ούτε τις πολυδαίδαλες συγγένειες. Όμως το βιβλίο είναι ένα απολαυστικό ανάγνωσμα που, γραμμένο σε τόνο ανάλαφρο, διανθισμένο με χιούμορ, έξυπνες παρατηρήσεις και σχόλια, μας αφήνει έντονα αποτυπωμένες σκηνές, επεισόδια, χαρακτήρες. Πώς να ξεχάσεις για παράδειγμα την πανίσχυρη, ραδιούργα Λιβία, δεύτερη σύζυγο του Αυγούστου και γιαγιά του Κλαύδιου ή τον τρελό Καλιγούλα; Το σημαντικότερο, δεν σου αφήνει την αίσθηση ότι διαβάζεις για έναν κόσμο που υπήρξε 2000 χρόνια πριν. Σου δίνει την εντύπωση ενός ολοζώντανου παρόντος και ίσως mutatis mutandis (τηρουμένων των αναλογιών) να βρίσκαμε πολλά σημεία ομοιότητας με κάθε εποχή της ανθρώπινης ιστορίας. Η δίψα της εξουσίας, οι διαβολές και τα ψέματα της πολιτικής, η δόλια εξόντωση των πολιτικών αντιπάλων, οι γάμοι συμφέροντος και σκοπιμοτήτων, η μανία του χρήματος, ποτέ δεν έλειψαν από την ανθρωπότητα. Αθάνατος ο Θουκυδίδης μας το λέει με τον πιο χαρακτηριστκό τρόπο:
...γιγνόμενα μεν και αιεί εσόμενα, έως αν η αυτή φύσις ανθρώπων η...

13 σχόλια:

  1. Ήταν η αγαπημένη μου τηλεοπτική σειρά, (με τον καταπληκτικό Derek Jakobi στον ρόλο του Κλαύδιου), έμαθα τόσα για την ρωμαϊκή ιστορία χάρη σ'αυτήν. Και μετά διάβασα και το βιβλίο. Ο Ρ.Γκρέϊβς ήταν πολύ αξιόλογος συγγραφέας, είχε ενδιαφέρον και η αυτοβιογραφία του με τον πολύ ωραίο τίτλο Goodbye to all that. Πιο γνωστός έγινε βέβαια για την δουλειά του γύρω από την ελληνική μυθολογία. Λητώ

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  2. Καλημέρα, Λητώ μου. Δεν έχω δει τη σειρά, αλλά όπως ξέρεις τα βιβλία τα θεωρώ πάντα υπεράνω. Πολύ θα ήθελα να διαβάσω την αυτοβιογραφία του Γκρέηβς (λατρεύω το είδος) αλλά δεν νομίζω ότι έχει κυκλοφορήσει στα ελληνικά.

    ΑπάντησηΔιαγραφή
    Απαντήσεις
    1. Καλημέρα Κίκα μου, αυτή η σειρά ήταν καλύτερη από το βιβλίο! (Όσο κι αν κάτι τέτοιο φαίνεται αδύνατον)

      Διαγραφή
    2. Αν είναι έτσι θα φροντίσω να δω τη σειρά ( ευλογημένη εχνολογία!)

      Διαγραφή
  3. Ανάμεσα στα ιστορικά μυθιστορήματα που έχω διαβάσει, το "Εγώ, ο Κλαύδιος" και το "Αδριανού απομνημονεύματα" της Γιουρσενάρ κατέχουν περίοπτη θέση στις αναγνώσεις μου.
    Ξεκινώντας από τον Κλαύδιο έμαθα τι εστί Ρόμπερτ Γκρέιβς και συνέχισα με τους εκπληκτικούς "Ελληνικούς μύθους" του.

    Τι καλά που μας το θυμίσατε. Πολύ θα 'θελα να το ξαναδιαβάσω (και αυτό) μετά από αμέτρητα χρόνια.

    ΥΓ.
    http://www.politeianet.gr/books/9789603525172-graves-robert-kaktos-apochairetismos-se-ola-auta-132023

    ΑπάντησηΔιαγραφή
    Απαντήσεις
    1. Ω,ναι, το "Αδριανού απομνημονεύματσ υπήρξε ένα εξαιρετικό ανάγνωσμα για μένα πριν από πολλά χρόνια. Όλο λέω να το ξαναδιαβάσω κι όλο με ελκύουν καινούρια. Τι να πρωτοπρολάβεις σε μια ζωή...

      Διαγραφή
  4. Πολύ θα ήθελα να το διαβάσω, Κίκα μου. Φαίνεται από τον ενθουσιασμό σου ότι είναι εξαίρετο! Πολύ όμορφη παρουσίαση!

    ΑπάντησηΔιαγραφή
    Απαντήσεις
    1. Ναι, είναι, χρειάζεται όμως να αφιερώσεις αρκετό χρόνο.

      Διαγραφή
  5. Ευχαριστούμε γισ την πολύ ωραία παρουσίαση! Πράγματι, διαβάζοντας την θυμήθηκα το "Αδριανού απομνημονεύματα", και να που το μνημονεύσατε!

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  6. Καλή σου μέρα, Χριστίνα μου. Δεν αφήνω συχνά σχόλια στο blog σου, αλλά βεβαίως σε παρακολουθώ ανελλιπώς.

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  7. Kαλησπέρα! ήθελα εδώ και καιρό να διαβάσω το Εγώ, ο Κλαύδιος και απόψε το ξεκινάω! Μάλιστα μετά τα ενδιαφέροντα σχόλιά σας θα διαβάσω στη συνέχεια το Αδριανού Απομνημονεύματα! Καλό βράδυ σε όλους!!

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  8. Από το βιβλίο θα μπορούσα να αποκομίσω πληροφορίες για τη τρίτη σύζυγό του, την Μεσαλλίνα; Μήπως γνωρίζεται κάποιο άλλο βιβλίο σχετικά με τη ζωή της; Ευχαριστώ εκ των προτέρων.

    ΑπάντησηΔιαγραφή